Dode Democratie: De Nederlandse Democratie in 2020
Nederland is een democratie. Toch? In principe wel, maar wat is een democratie? En is het wel effectief in een land met meer dan zeventien miljoen inwoners die allemaal denken dat zij weten hoe het beter moet? De afgelopen tijd is er heel veel discussie en onvrede over de politiek in Nederland. Sommige burgers hebben er geen vertrouwen meer in en willen meer zeggenschap. In deze post zal ik kijken naar Nederland in 2020 en in de volgende post zal ik kijken naar het huidige Nederland.
We beginnen bij het begin: wat zijn de eigenschappen van een democratie? Volgens Prodemos zijn er acht kenmerken, die ik ook herken uit het vak maatschappijwetenschappen:
Er is een grondwet,
er zijn vrije en eerlijke verkiezingen,
er is een volksvertegenwoordiging,
er is een scheiding van machten,
de vrijheid van de burgers wordt beschermd,
er is algemene politieke vrijheid,
er is een maatschappelijk middenveld,
er zijn vrije media.
Als Nederland aan al deze kenmerken voldoet, dan zou je kunnen stellen dat Nederland een (representatieve) democratie is. In de praktijk is het lastig, vooral als wij kijken naar de geschiedenis van Nederland. De verzuiling heeft geleid tot het vormen van groepen met hun eigen organisaties, van eigen kerk tot eigen clubs en feestjes. Er waren vier grote zuilen: de katholieke, protestants-christelijke, liberaal-neutrale en sociaal-democratische zuil. Hierin kan een democratie werken aangezien de burgers dan stemmen op hun eigen politieke stroming, waarvoor ook duidelijk volksvertegenwoordiging en een dekkend maatschappelijk middenveld is. Na de ontzuiling werd de nadruk gelegd op het individu en het aantal niet-religieuze mensen nam toe (volgens de cijfers).
Hieruit vloeide het CDA, waarin christelijke stromingen bij elkaar werden gevoegd. De liberale en sociaal-democratische zuilen zijn nu nog te herkennen in onze hedendaagse politiek. Door het individualisme, konden mensen zelf kiezen bij welke groepen en organisaties zij zich wouden voegen. Hierdoor is het maatschappelijk middenveld vaag geworden omdat elk individu anders is en andere keuzes maakt. Hierdoor is de volksvertegenwoordiging minder representatief geworden. Dit zou een reden kunnen zijn waarom mensen nu het gevoel hebben dat zij niet veel zeggenschap hebben wat leidt tot politiek wantrouwen. Veel mensen beroepen zich nu nog op de Nederlandse burgerlijke ongehoorzaamheid, vooral wanneer zij het niet eens zijn met beslissingen. Hoe kunnen sommige politieke ideeën er dan zo erg naast zitten?
Dit komt door de representatie. Zoals ik hiervoor zei heeft de ontzuiling voor vrijheid maar ook chaos gezorgd. De burgers krijgen zelf de verantwoordelijkheid keuzes te maken, onderzoek te doen naar welke politieke partij overeenkomt met hun persoonlijke wensen terwijl zij tegelijkertijd zich ook moeten bezighouden met (persoonlijke) alledaagse keuzes en dilemma’s. Dit zorgt voor keuzestress en heeft geleid tot de eeuwige twijfelaar. Alles wordt nu opgezocht of gevraagd aan naasten: welk lichaamsproduct is het beste, wat is een goede voetbalclub, wat is een goede autodealer? Al die keuzes en al die vrijheid, daar hadden ze vroeger niet over kunnen dromen. Voor ons is het een dubbelzijdig zwaard. Voeg hier het kapitalisme aan toe, waarin er nog meer keuzes zijn gekomen maar de kwaliteit soms ten koste gaat vanwege de focus op omzet en winst. We zwemmen in een zee vol keuzes en soms staat het water ons tot aan de lippen.
Vroeger was dit niet het geval. Men wist waarop ze moesten stemmen, waar zij moesten zijn voor hun producten en welke feestjes voor hun waren georganiseerd. De groep werd geleid dus was er veel minder keuzestress. Nu deze keuzes aan het individu zijn overgelaten, staat de originele versie van de (representatieve) democratie op wankelende poten. Hoe dit in Nederland kan en moet veranderen, is een ingewikkelde vraag. Er moet zeker wel meer transparantie komen, minder bureaucratische valstrikken en meer verzekerde rechten zoals recht op een baan, recht op een goede woning en goede gezondheidszorg (wat de afgelopen jaren gigantisch triest is geworden in Nederland). Dat zou al een stap in de goede richting zijn.
Toch, is het de afgelopen maanden erg vaak fout gegaan. Schandaal na schandaal. De politiek leek wel een joke. Hoe kan dat? En hoe verder? Daar gaat de volgende post over. Get hyped!
