Equality or Equity: Gelijkheid of Rechtvaardigheid?

‘Wij zijn allemaal gelijk.‘ Dit is iets wat wij allemaal wel een keer gezegd hebben. Maar wat bedoelen wij hier eigenlijk mee? En is gelijkheid wel écht gelijkheid? In deze post ga ik het belangrijke verschil tussen equality en equity bespreken en de reden waarom racisme nu vaker wordt besproken dan vroeger.

Het concept gelijkheid is iets wat vanzelfsprekend lijkt; wij weten allemaal wat het betekent en wij zijn hier allemaal voor. Gelijkheid is iets wat iedereen verdient en hoe iedereen behandeld hoort te worden. Is het dan gelijkheid als iedereen hetzelfde wordt behandeld? Ook de mensen die structureel zijn achtergesteld, gediscrimineerd en onderdrukt? Horen wij hen dan ook gelijk te behandelen of is er meer nodig?

Vaak wordt het in Nederland benadrukt hoe wij allemaal gelijk zijn. Er heerst soms zelfs kleurenblindheid. Dat kunnen wij herkennen aan uitspraken zoals ‘Oh, maar ik behandel jou op basis van je acties en persoonlijkheid, niet op basis van je huidskleur of etniciteit.‘ Op zich, klinkt dit als gelijkheid. Als wij doen alsof er geen huidskleur bestaat, bestaat het ook niet meer. Wij kunnen er wel voor kiezen als samenleving niet meer te kijken naar huidskleur of etniciteit; dit haalt niet weg dat het structureel een rol speelt bij racisme, onderdrukking en stereotypering. Natuurlijk kunnen wij ons best doen en streven naar een samenleving zonder racisme op basis van huidskleur of etniciteit. De eerste stap is dan het huidige systeem van structureel racisme en discriminatie aanpakken. Dit begint bij onszelf en onze kringen. Wat is gelijkheid dan?

Een goede manier om gelijkheid goed uit te pakken is de equality - equity vergelijking. In het Engels wordt er een onderscheid gemaakt tussen gelijkheid en rechtvaardigheid. Gelijkheid als equality en rechtvaardigheid als equity. Hier zit een groot verschil tussen. Om dit uit te leggen, wordt er vaak een prent gebruikt waar enerzijds equality te zien is: drie mannen staan op een even hoge doos naar een wedstrijd te kijken. Deze drie mannen verschillen van lengte waardoor niet iedereen de wedstrijd kan zien, ondanks dat er een hulpdoos wordt gebruikt. Bij de kleinste man is de hulpdoos niet hoog genoeg dus kan hij alsnog niks zien. Dit is gelijkheid. Iedereen krijgt even veel hulp maar dit is niet voor iedereen genoeg waardoor er een scheve machtsverhouding plaatsvindt. Als onze samenleving structureel bepaalde groepen voortrekt of meer kansen biedt, zal het idee van gelijkheid hier niet veel aan kunnen veranderen.

Wij hebben dan equity nodig; dit houdt in dat mensen zodanig worden geholpen of écht gelijk worden behandeld, dat iedereen op hetzelfde level staat. Hierbij krijgt niet iedereen dezelfde dozen; de kleinste man heeft meer dozen gekregen zodat nu ook hij (en dus iedereen) de wedstrijd kan zien. Het is hierbij heel belangrijk te kijken naar de individuele situatie en context. Een standaard systeem kan hier niet veel aan veranderen omdat dit systeem uitgaat van een proces dat bij iedereen hetzelfde behoort te zijn. In theorie kan dit, in de praktijk niet. Voor meer voorbeelden zal ik een erg goed en duidelijk Engels artikel linken. Racisme is iets wat tot op de dag van vandaag nog steeds ontkent wordt. In de praktijk bestaat het en heeft het zwaar effect op de getroffenen. Waarom horen wij er nu pas veel over dan?

De oudere generatie is jarenlang stil geweest. Van niet-Westerse Nederlanders tot Nederlanders die al generaties lang hier wonen. Die groepen hebben verschillende hindernissen en problemen gehad. Wat zij overeen hebben is dat hen vaak de mond werd gesnoerd. Problemen werden niet besproken en aan de kant gezet. Er werd niet geklaagd (want dat zou betekenen dat je ondankbaar was) en de situatie werd geaccepteerd. Problemen werden gezien als ‘hun eigen schuld‘ of ‘een teken van zwakte’. Kortom, er werd niet ingegaan tegen de structuur of grotere instanties in Nederland. De huidige generaties zijn anders. Zij pikken ongelijkheid, racisme of discriminatie niet meer. Zij hebben dit gezien bij hun oudere generaties en vinden dit hartverscheurend. Zij accepteren niet ditzelfde lot. Daarom laten zij zichzelf horen en zien; daarom zijn er misschien nu meer (online) protesten en (online) acties. De jongeren zijn het zat. Courage calls to courage everywhere. Zij lopen niet meer weg voor de strijd; zij gaan het met volle borst aan.

Racisme is dus niet iets nieuws; het wordt gewoon niet meer geaccepteerd. Equality is dan een concept waar de oudere generaties meer in gelooft. De jongere generatie staat meer achter equity omdat dit is hoe equality hoort te zijn. Wanneer ik zeg dat ik sta voor gelijkheid, heb ik het over equity en niet equality. Sommige hebben een extra doos of twee nodig om op hetzelfde level te komen. Dit moet dan ook gegeven worden. Is het niet veel leuker met zijn allen de wedstrijd te kunnen kijken in plaats van alleen de mensen met de meeste privilege? Nou, dát noem ik gelijkheid.