Massale Micro-Agressie: Opmerkingen Met Onderliggende Assumpties
Mensen die het hardst roepen, hebben de minste nuttige dingen te zeggen. Zo luidt het gezegde en dat is duidelijk te zien in de praktijk. Sommige mensen hebben het gevoel dat zij alles mogen zeggen. Op de universiteit heb ik een belangrijke diepgang geleerd: mensen die het gevoel hebben dat zij alles kunnen en mogen zeggen, horen bij de dominante groep in die specifieke samenleving. Dit brengt met zich mee dat zij, vanwege die positie, anderen kunnen beïnvloeden en labellen.
‘Waar kom je oorspronkelijk vandaan? Hoe kan het dat je geen accent hebt? Wat kan je goed Nederlands!’ Mensen met een niet-westerse achtergrond herkennen dit wel. Zulke vragen waarin gesuggereerd wordt dat je als etnisch individu niet volledig kan voldoen aan de eisen van wat een Nederlander is en hoe die zich hoort te gedragen. Vaak zie ik zulke opmerkingen door de vingers omdat ik weet dat het niet slecht is bedoeld. Toch kunnen deze opmerkingen en vragen aan je knagen en je laten twijfelen over wie je bent en hoe je zou moeten zijn. Helaas is er toch weinig aan deze opmerkingen te doen. Of wel?
Niemand is bewust racistisch of vooroordelend. Vergis je niet: niet alleen witte mensen kunnen racistisch of vooroordelend zijn. Er zijn meer dan genoeg etnische minderheden die erg discriminerend zijn, soms zelf over hun eigen etnische groep. Het heeft allemaal te maken met hoe je de wereld en de mensen op die wereld ziet. Ervaringen spelen hierin een grote rol. Als persoon met een niet-westerse achtergrond zit hier een extra laag onder. Aan de ene kant zijn wij een persoon die zichzelf representeert maar die tegelijkertijd ook een beeld schetst over de hele groep. Als de reputatie negatief wordt, is de hele groep gelijk slecht en afgeschreven.
Los van ervaringen spelen kenmerken ook een rol. Bij moslims is dit bijvoorbeeld de hoofddoek maar ook een baard (wat apart is aangezien gezichtshaar niks te maken heeft met één specifieke etniciteit of religie). Sommige kenmerken zijn correct, zoals de hoofddoek, maar er zijn ook kenmerken die stereotypen zijn en los staan van die bepaalde groep. Een voorbeeld hiervan is stelen, wat vaak gekoppeld wordt aan STAM-jongeren (Surinamers, Turken, Antilianen, Marokkanen). Dieven stelen, welke etniciteit ze ook hebben. Als zulke valse ideeën de ronde blijven doen, wordt dit verwacht en vastgekoppeld aan die groep. Als iemand van die groep dan niet voldoet aan deze ideeën, wordt diegene gezien als speciaal want wow, diegene is niet zoals de rest! Maar is de rest wel zoals de rest? Nee, want het is een fantasie beeld over hoe een etnische groep hoort te zijn.
Een groep wordt samen gezet en gezien om het leven makkelijker te kunnen begrijpen en ordenen. Binnen die groep is er zoveel onderscheid omdat elk mens daadwerkelijk anders is. En de Marokkanen of Turken waar wij het nu over hebben zijn derde generatie gastarbeiders en zijn nu Nederlands. Zij kunnen niet nog steeds gezien worden als niet-geïntegreerde groep ondanks dat ze hier geboren zijn en vanaf dag één de Nederlandse normen en waarden hebben waargenomen. De opmerkingen en assumpties die worden gemaakt zijn dan ook per definitie micro-agressief. De opmerkingen zijn niet beledigend of discriminerend bedoeld zijn, maar worden wel als zodanig geïnterpreteerd. Het is misschien niet slecht bedoeld maar de achterliggende gedachte is incorrect en creëert een ongelijke relatie tussen de twee personen die dat gesprek voeren. Diegene die de opmerking maakt, heeft een positie binnen de dominante groep die de macht hebben in dat land. Diegene heeft dan (bewust of onbewust) het idee dat diegene dat kan zeggen omdat diegene meer rechten en macht heeft dan diegene over wie de opmerking gaat. Zij hebben vaak het gevoel dat zij meer recht hebben in het land te zijn omdat zij zich onbewust als superieur zien.
Zulke opmerkingen worden vaak gemaakt en als er iets over wordt gezegd, worden ze weggewuifd. ‘Ach, het is maar een opmerking. Wees niet zo snel beledigd, er is niks racistisch aan die opmerking.’ Je kan mensen niet vertellen hoe ze zich moeten voelen en wanneer zij wel of niet gekwetst kunnen zijn. Dat is iemands goed recht. Laten we elkaar dat recht gunnen en respectvol blijven.
